Âlimin künyesi onu Kâşgarlı gösteriyorsa da esasında doğum yerinin Barsgan olduğu anlaşılmaktadır. Bu yerin emîri bulunan babasını da buralı bildiren ifadesi yanında (Dîvânü lugāti’t-Türk, vr. 313a) eserinde kendisinin Barsgan’a olan sıkı bağlılığını hissettiren birtakım başka kayıtlar da göze çarpar. (DİA, Kaşgarlı Mahmud) 

Saciye ve Hamidiye Medreseleri’nde tahsil gördükten sonra kendisini Türk dili incelemelerine adamış, bu amaçla Orta Asya’yı boydan boya kat ederek Anadolu’ya oradan da Bağdat’a gitmiştir. Bir rivayete göre ise 1057’de kırk dokuz yaşında Kâşgar’dan ayrılmaya mecbur olan Mahmud, oradan Batı Karahanlılar ülkesine ve Mâverâünnehir’e geçip Türk boylarının yaşadığı bölgeleri bir bir gezmek suretiyle 1057-1072 yılları arasında Dîvânü lugāti’t-Türk için malzeme topladıktan sonra 1072’de Bağdat’a gelmiş ve Kâşgar’da yazmaya başladığı eseri üzerinde bir müddet daha çalışarak burada tamamlamıştır. 1972’de, Dîvânü lugāti’t-Türk’ün telifine başlanmasının 900. yıldönümünü karşılamaya yönelik çalışmalar, 1981’de yeni Uygurca’ya tercümesine girişilmesinin uyandırdığı ilgi ve şevkle Kâşgarlı ve eseri üzerinde hız kazanan araştırmalar ve 1982-1983’te bölge ilim adamlarının Kâşgar yöre halkı ve özellikle eski nesillerden yaşlı kimseler arasında sürdürdükleri geniş çaplı anketin getirdiği yeni bilgiler literatüre çok yeni unsurlar katar. 1072-1073 yılları arasında hazırladığı meşhur kitabını (Divan-ı lügat-it Türk) Abbasi halifesi El-Muktedî Billah’a armağan etmiştir. Kitabın asıl nüshası bugün Ayasofya Müzesi’nde muhafaza ediliyor. Kâşgarlı Mahmud’u kendi çağı ve onun ötesinden bu yana günümüz için de önemli bir şahsiyet kılan en mühim taraf, kendisine kadar hiç ele alınmamış ana dilinin söz servetini ve onu yöneten kurallarını meydana çıkarıp tespit etmek ihtiyacını çok öncelerden hissederek bu uğurda içine girdiği büyük çalışmayı cesaretle ortaya koymuştur.