Karahanlılar Devletinin Yıkılışı

Harun Buğra Han’ın ölümünden sonra Karahanlı Devleti’nin yönetimiyle ilgili kesin bilgilere ulaşılamamıştır. Ancak Karahanlı Devleti’nin H. 530/M. 1136’ya kadar devam ettiği tarihî rivayetler ve arkeolojik buluntularla doğrulanmıştır.

530’da (M. 1136), Karahıtay Hanı Nusi Gürhan’ın bütün Şarki Türkistan’ı istila ederek Karahanlılar Devleti’ni yıktığı belirtilmektedir. Bu şekilde, muazzam Doğu ve Batı Türkistan bölgelerinde medeniyet ve ilmin en yüksek seviyelerine ulaşmış olan Karahanlılar Devleti, 280 yıllık bir süre sonra sona ermiştir.

Batı Türkistan’da ise Batı Karahanlılar Devleti, zayıflık dönemleri yaşamış olsa da H. 619’a (M. 1222/1223) kadar varlığını sürdürmüştür. Bu devletin son hükümdarı Sultan Osman, H. 606’da (M. 1209/1210) Harzamşahlar’a tabi olmuş ve H. 619’da (M. 1222/1223) Muhammed Harzemşah tarafından öldürülmüştür. Böylece Batı Karahanlılar Devleti tamamen yıkılmıştır.

Anlatılanlara göre, Batı Karahanlı Devleti önce Sultan Sencer’e, ardından Karahıtay Devleti’ne ve en son olarak Harzemşahlar’a tabi olmuş, ancak iç işlerinde bağımsızlığını koruyarak yaşamıştır. Karahıtayların son döneminde ise Batı Türkistan Karahanı Sultan Osman hüküm sürmüştür.

Bu bilgiler, Karahanlı ve Karahıtay Devletleri arasındaki ilişkileri ve Batı Karahanlılar Devleti’nin sonunu anlatmaktadır. Ancak Karahanlı Devleti’nin Harun Buğra Han’dan sonraki hükümdarları hakkında detaylı bilgilerin olmaması nedeniyle bu döneme ait kesin bir liste veya isimler verilememektedir.

Sonuç olarak, Karahanlılar ve Batı Karahanlılar Devleti, Orta Asya ve Türkistan tarihinde önemli bir rol oynamıştır. İstilalar ve çatışmalar, bu devletlerin varlığını etkilemiştir, ancak bölgede önemli medeniyet ve ilim merkezleri oluşturmuşlardır.