Hicaz Kurultayı

1-5 Eylül 1954 tarihleri arasında Taif, Suudi Arabistan’da yapılan Hicaz Kurultayı, Doğu Türkistanlıların katılımıyla gerçekleşti. Kurultayın gündeminde aşağıdaki konular yer alıyordu:

1. Doğu Türkistan’ın özgürlük davasının canlandırılması.
2. Özgürlük konusunda yapılacak çalışmaların belirlenmesi.
3. Milliyetçi Çin ile işbirliği yapılıp yapılmayacağı.
4. Milliyetçi Çin’den mali yardım alınıp alınmayacağı.

Bu kurultay, muhacerette bulunan Doğu Türkistanlıların aldıkları kararlarla ilgili önemli bilgilere ulaşılmasını sağlamıştır. Karar metninden anlaşılacağı üzere, Mehmet Emin Buğra ve İsa Yusuf Alptekin, muhaceretteki 10 bin Doğu Türkistanlıyı ve Doğu Türkistan’daki 8 milyon kişiyi temsil etmek üzere seçilmiş vekillerdi. Buğra ve Alptekin, Milliyetçi Çin ile müzakerelere girerek Doğu Türkistan’ın özgürlüğünü ilan ettirmeye çalışacaklardı. Bu özgürlük ilanı sembolik bir öneme sahip olabilir çünkü Doğu Türkistan, Milliyetçi Çin’in değil, Komünist Çin yönetimi altındaydı. Ancak bu durum, hem Milliyetçi Çin’e hem de Doğu Türkistanlılara büyük fayda sağlayabilirdi.

Eğer Milliyetçi Çin sembolik dahi olsa Doğu Türkistan’ın özgürlüğünü ilan etmeyi kabul etmezse, Bugra ve Alptekin Birleşmiş Milletler’e başvurarak uluslararası alanda adımlar atmak için çaba harcayabilirlerdi. Muhacerette bulunan Doğu Türkistanlılar da bu çabalara maddi ve manevi destek sağlamak için ellerinden geleni yapacaklardı. Buğra ve Alptekin’in her sözü, tüm Doğu Türkistanlıların sözü, her hareketi ise tüm Doğu Türkistanlıların hareketi olarak kabul edilecekti. Müzakereler kesin bir sonuca ulaşana kadar, muhacerette bulunan hiçbir Doğu Türkistanlının Milliyetçi Çin’e gitmemesi, işbirliği yapmaması ve mali yardım almaması kararlaştırılan maddeler arasındaydı.

Alınan kararlarla birlikte muhacerette bulunan Doğu Türkistanlılar, yaklaşık 60 yıl önceki şartlara uygun olarak izleyecekleri siyasi yolun da belirlenmesini sağlamışlardı. Bu yol, en uygun talebin “özgürlük” olduğu ve ancak muhaceretteki Doğu Türkistanlıların birlik, beraberlik ve kararlılığıyla elde edilebileceği şeklindeydi.