Kumul Ayaklanması

1928-1933 yılları arasında Doğu Türkistan’da Çinli valinin ve Çin’in zulmü artarak devam etti. Ancak Şubat 1931’de Kumul vilayetinde Hoca Niyaz Hacı ve Salih Dorga’nın liderliğinde bir isyan başladı. Bu hareket hızla yayıldı ve başarılı oldu. Kumul’da Çinlilere karşı zafer kazanıldıktan sonra ayaklanma Doğu Türkistan’ın diğer bölgelerine de yayıldı. İki yıl içinde çeşitli şehirlerde isyanlar görüldü. Turfan’da Musul, Maksut ve Mahmut Muhiti kardeşler, Karaşehir’de Hafız Beğ, Büğür ve Küçar’da Temür Beğ, Hoten’de Mehmet Emin Buğra ve Sabit Da Molla, Kaşgar’da Osman Beğ, Altay’da Şerif Han Töre gibi liderler silaha sarıldılar.

Bu isyanlar sonucunda Doğu Türkistan tamamen Çin işgalinden kurtarıldı. 12 Kasım 1933 tarihinde Kaşgar’da bağımsızlık ilan edildi. Hoca Niyaz Hacı Cumhurbaşkanı olarak göreve getirildi ve Sabit Da Molla başbakanlık görevini üstlendi. Böylece Doğu Türkistan’da bir hükümet kurulmuş ve bağımsızlık yolunda önemli adımlar atılmıştır.