&
loading
ATLA
UYGURLARIN SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRASI
Abbas Moniyaz Türkiykan

Abbas Moniyaz Türkiykan

Doğum Tarihi: 1966
Meslek/Ünvan: Yazar

Hakkında

1966 yılında Aksu şehrinde dünyaya gelen yazar, ilkokul ve ortaokul eğitimini Aksu’da tamamladıktan sonra 1986 yılında Hoten Pedagoji Üniversitesi Dil ve Edebiyat Bölümü ön lisans programından mezun olmuş ve Aksu Şehri Bir Numaralı Liseye öğretmen olarak atanmıştır. 1992-1994 yılları arasında Şincan Üniversitesi Uygur Dili ve Edebiyatı Bölümünde lisans eğitimi almıştır. Temmuz 2014’e kadar Aksu Şehri Bir Numaralı Lisedeki “uzman öğretmen, eğitim-öğretim araştırmacısı, alan sorumlusu” gibi görevlerine devam etmiştir. Bu tarihten sonra Uygur Özerk Bölgesi Yazarlar Cemiyetinin mesleki yazarlık görevine terfi edilmiştir (Türkiykan 2015: 1). Türkiykan’ın edebî hayatı 1984 yılında Yéñi Qaştéşi dergisinde yayımlanan Burç “Mesuliyet” adlı hikâyesi ile başlamıştır. Qonalğu Axşamları “Konak Akşamları” yazarın 1994 yılında Aqsu Edebiyati dergisinin 3. sayısında yayımlanan ilk uzun hikâyesidir. Daha sonra Xasiyetlik Zémin “Haysiyetli Zemin”, Razi Bolğin Raziye “Hakkını Helal Et Razıya” gibi uzun hikâyeleri, Azmas Ezitqular “Azmaz Azanlar”, Şérin Çüşler “Tatlı Rüyalar” gibi hikâyeleri okuyucusuyla buluşmuştur. Mensur şiir türünde de pek çok eser veren yazarın Men Yaş Bağven “Ben Genç Eğitimciyim” adlı ilk mensur şiiri 10. 9. 1988 tarihli Aksu Geziti’de yayımlanmıştır. 1998 yılı Şincan Mediniyiti dergisinin ilk sayısında yayımlanan Paci’eniñ Yene Bir Yüzü “Facianın Diğer Yüzü” ise hatıra türüne ait olan denemelerindendir. “Lise Dil ve Edebiyat Çalışma Kitabı” yazarın eğitim alanına kazandırdığı bir kitaptır. Edebyat: Epsus, Epsus “Edebiyat: Yazık, Yazık”, Dunyaviy Metbuatta Uyğurniñ Gépi “Dünya Basınında Uygur” gibi eleştiri yazıları toplumda ses getirmiştir. Baliliqtiki Süretler “Çocukluktaki Fotoğraflar”, Hicran Pütükliri “Ayrılık Mektupları”, Köz Xatirisi “Göz Hatirası” gibi eserler denemelerinden bazılarıdır. Yazar yine Haraqkeş “Ayyaş”, Üç Ayal ve Bir Yaqiliq Kiyim “Üç Kadın ve Bir Adet Giysi”, Ata Méhri “Baba Sevgisi” gibi yirmiden fazla eseri Çinceden Yeni Uygur Türkçesine çevirmiştir. Bunlardan başka yazarın Özbek Türkçesinden Yeni Uygur Türkçesine aktardığı eserler de bulunmaktadır. Yazarın Şérin Çüşler “Tatlı Rüyalar” adlı hikâyesi Çinceye çevrilmiş ve Xiyu Wenxue dergisinin 2008 yılı altıncı sayısında yayımlanmıştır. Çinceye çevrilen bir başka eser ise Akesu Wenxue adlı derginin 2009 yılı beşinci ve altıncı sayılarında yayımlanan Séhirlik Muzdavan “Sihirli Muzdavan” adlı mensur şiiri ve Kéçidiki 54 Çağdaş Uygur Edebiyatı Tarihi Naxşa Avazi “Gecedeki Şarki Sesi” adlı hikâyesidir. Yazarın eserleri üzerine pek çok eleştiri yazıları yazılmış olup Hüsen Naman’ın Aksu Géziti’nin 07. 12. 1999 sayısında yayımlanan Azmas Ézitqulardiki Muveppeqiyetler “Azmaz Azanlardaki Başarı”, Emetcan Saymit’ın Aqsu Edebiyati’nin 2000 yılı ikinci sayısında yayımlanan Azmas Ézitqularğa Seper “Azmaz Azanlara Yolculuk”, Rozi Sopi’nın Şincan Edebiy Obzorçiliqi dergisinin 2014 yılı ilk sayısında yayımlanan Ğemgüzardin Tuğulğan Oylar “Sevecenden Doğan Düşünceler” adlı yazıları bunlardan bazılarıdır (Türkiykan 2015: 2). Türkiykan’ın Razi Bolğin Raziye “Hakkını Helal Et Raziya” adlı uzun hikâyesi 1992 yılında Uygur Özerk Bölgesi çapında dördüncüsü düzenlenen Hantanrı Ödülü’ne layık görülmüştür. Küyler Közi “Melodiler Gözü” adlı uzun hikâyesi ise 1997 yılında yedincisi düzenlenen aynı adlı ödüle layık görülmüştür. Axirqi Ov “Son Av” adlı romanı 2000 yılında Tarim Ödülü’nü almıştır. Xarabati “Harabati” adlı tarihî biyografik eseri 2006 yılında Aksu Şehri 211 Kuruluşu Bir Yaxşi Eser Ödülü’ne layık görülmüştür. Turkiykan, Orhan Pamuk’un “Pencerenin Arkasındaki Manzara” adlı hikâyesini Çinceden Yeni Uygur Türkçesine çevirmiş olup bu çevirisi 2011 yılında Baiyulan Ödülü’ne layık görülmüştür. Saqalliq Bovaq “Sakallı Bebek” adlı hikâye kitabı 2012 yılında Zhejiang Kupası Ödülü’ne layık görülmüştür (Türkiykan 2015: 2). Yazar şu an Şincan Uygur Özerk Bölgesi Yazarlar Cemiyetinin üyesi olarak mesleki yazarlık görevini sürdürmektedir. Aynı zamanda Çin Azınlık Milleti Yazarlar Cemiyeti ve Aksu Şehri Yazarlar Cemiyetinin müdür yardımcısıdır (Türkiykan 2015: 2). 

 

Kaynaklar

https://elkitab.org/wp-content/uploads/2020/05/Uygur_Edebiyati_Tarihi.pdf