“Altun Yaruk” veya tam adıyla “Altun önglüg yaruk yaltrıklıg kopda kötrülmiş nom iligi” (Tr: Altın renkli, parlak ışıklı, en üstün sutra hükümdarı), Mahayana Budizmi’ne ait bir sutra kitabıdır. Özgün eser Sanskritçe yazılmış olup VIII. yüzyılda Çinceye, X. yüzyılda da Beşbalıklı Uygur bilgini Singku Seli Tutung tarafından Uygurcaya çevrilmiştir.

Eser, 10 kitap ve 31 bölümden oluşmaktadır. Her bir bölümde Buda’ya bir soru yöneltilmekte ve Buda, kendisine sorulan soruya bir öykü ile yanıt vermektedir. Böylece, anlatılarak sorulara yanıt verilmiştir. Örneğin, Altun Yaruk’un 10. kitabındaki “Aç Bars” öyküsünde, Buda’ya yöneltilen bir soru üzerine, üç prens ile aç bir kaplan arasında yaşananlar anlatılmıştır. Yaralı kaplanın kendisini ve yavrularını besleyememesi sonucunda kendi yavrularından birisini yemeye karar verdiği bu hikayede, küçük prens kendini kaplana kurban etmiştir. Burada işlenen fikir, Mahayana Budizmi’nin temel prensiplerinden birisi olan, önce diğer canlıları sonra kendini kurtarmaktır.

Eser, ilk kez 1910’da Malov tarafından Kansu eyaletinin Winshugu bölgesinde bulunmuştur. Bu keşifte elde edilen 397 yapraklık materyal, Yugurların 1687’de özgün esere sadık kalarak tahta baskı tekniğiyle bastığı bir eserdir. Günümüzde Saint Petersburg Bilimler Akademisi’nde saklanmaktadır. F. Bergman, 1927 ilâ 1935 arasında yaptığı geziler sırasında ikinci bir yazma bulunmuştur ve bu kopya da günümüzde Stockholm Halk Müzesi’nde saklanmaktadır. Alman bilim insanlarının 20. yüzyıl başında yaptıkları gezilerden getirilen eserler kataloglandığında, bunların arasında Altun Yaruk’un 70’ten fazla yazmasını içeren 841 yaprak olduğu kaydedilmiştir.

Örnek metin: Bilgülük biligin <alkuka bilsikmiş> tıdmalı çahşap(u)dlıda arıg süzük küzetü küyü tutgalı seviglig taplaglıg serimlig kılıklıg y(i)ti katıglanmaklıg ülgüsüz sansız ür kiç üdlertin berü alku dyan sakınçlar işintin ködügintin T’….. içinte ……. ilinçülede[çi]

Türkiye Türkçesi ile: “Bilinecek bilgiyi <herkesçe tanınmış> yasak ahlaka sahip (insan)dan arı berrak (bir şekilde) gözetip koruyacak, sevimli, kanaatkar, dayanıklı karakterli yedi zahmetli uzun zamandan beri bütün düşüncelere gömülme işinden ….. içinde ….. eğlenecek.”