&
loading
ATLA
Soykırım Ve Soykırıma İlişkin Uluslararası Mekanizmalar

Türk-Uygur edebiyatının klasiklerinden bahsederken, Molla Şakir’in üzerinde durulması gereklidir. Molla Şakir’in edebiyat çevrelerinde bilinen ana eseri “Zafer Name” isimli destanıdır. 1805 yılında doğan Molla Şakir, Zafer Name isimli eserini 1866 yılında tamamlamıştır. Bu bilgiden yola çıkarak, destanı tamamladığı sırada 61 yaşında olduğunu söyleyebiliriz. En önemli özelliklerinden biri, Doğu Türkistan’daki isyanlara aktif olarak katılarak, eline silah almasıdır. Zafer Name, bu isyanları canlandırmaktadır. Molla Şakir’in bir diğer özelliği ise, Şark edebiyatının geleneklerini çok iyi bilmesidir. Zafer Name’yi okuduğunuzda, şairin Kaşgarlı Mahmud’un “Divan-ı Lügat-it Türk” isimli ünlü eserini detaylı olarak incelediği anlaşılmaktadır. Örneğin, Kaşgarlı Mahmud eserini yazmak için iki yıl seyahat ettiğini belirtmişken, Molla Şakir de kendi eserinde aynı bilgiyi vermektedir.

Molla Şakir, Zafer Name isimli eserinde Doğu Türkistan halkının milli ayaklanmalarını ve istilacı güçlere karşı yapılan savaşları canlı bir dille tasvir etmektedir. Eserin değeri, sadece Molla Şakir’in yetenekli yaratıcılığından kaynaklanmaz, aynı zamanda milli ayaklanmalara bizzat katılmış olmasından da kaynaklanır. Eserin başlığına ve anlamına bakıldığında, yazarın kendi eserinde silahlı mücadeleyi şiirsel bir dille tasvir ettiği ve bu mücadelenin zaferle sonuçlanmasını amaçladığı görülür. XIX. yüzyılda yazılan edebi eserler gibi, Molla Şakir’in destanında da yaşam çok gerçekçi bir şekilde yansıtılmıştır. Bu dönemde Uygur Türkleri, Mançu-Çin istilacılarına karşı savaş veriyordu. 1864’te Kuçar şehrinde başlayan milli ayaklanma, Molla Şakir’in Zafer Name isimli destanında anlatılır. Destana göre, 1864 yılında Reşidin Hoca liderliğindeki Uygur Türkleri, Kuçar’daki Mançu-Çin garnizonuna saldırarak, Mançu-Çin askerlerini Kuçar’dan tamamen temizlerler. Reşidin Hoca kendisini padişah ilan eder. Daha sonra Reşidin Hoca’nın liderliğindeki Uygur Türk askerleri, Kaşgar ve Doğu Türkistan’ın diğer şehirlerini de Mançu-Çinliler’den temizlerler.